Merhaba, bugün birlikte çokça sorulan ama tam olarak yanıtlanması çoğu zaman göz ardı edilen bir soruyu ele alacağız: “Norwegians (Norveçliler) hangi millettir?” Bu soruyla ilgili beklentiler genellikle tek bir “etnik köken” ya da “ırk” yanıtı bulmaktır, ancak bilimsel araştırmalar bize bu tür soruların çok daha katmanlı olduğunu göstermektedir. Gelin birlikte bu katmanları sade bir dille açalım.
Norveçliler kimdir?
Temel düzeyde, Norveçliler, günümüz Norway sınırları içinde kimliklerini ve kültürlerini paylaşan etnik grup ya da ulus olarak tanımlanır. ([Vikipedi][1]) Onlar, Norveç dilini konuşan, ortak tarih, kültür ve coğrafya üzerinden bir araya gelen bir topluluktur. Ancak “havaalanı pasaportu alıp Norveç’e gidip Norveçli oldum” denildiğinde işin aslının bu tanım kadar basit olmadığını görürüz.
Araştırmalar, Norveç toplumu içinde farklı kökenlerden gelen bireylerin “ben Norveçliyim” ifadesini kabul etme süreciyle ilgili önemli sonuçlar ortaya koyuyor. Örneğin, göçmen kökenli gençlerin “kendimi Norveçli hissediyorum” demesi sık görülen bir durum, ancak “başkaları beni Norveçli görüyor mu?” sorusuna yanıt bazen farklı çıkabiliyor. ([Taylor & Francis Online][2]) Bu da “millet” kavramının sadece biyolojik değil, sosyal ve kültürel olarak da şekillendiğini gösteriyor.
Bilimsel kökenler: genetik, tarih ve etnik yapı
Bilimsel veriler açısından Norveçliler, Kuzey ve Orta Avrupa halklarıyla genetik olarak yakın bağlara sahiptir. Özetle:
Mesolithic (Avrupa’ya ilk gelen avcı‑toplayıcı gruplar), Neolithic tarımcı gruplar (Anadolu’dan gelenler) ve Yamnaya‑bozkır göçleri (Pontik‑Kafkas steplerinden) gibi üç büyük dalga, bugün Avrupa genetik yapısının temelini oluşturur. ([Vikipedi][1])
Özellikle Y‑kromozom grubunda, Norveçlilerde I1 haplogrubu oldukça yaygındır (~%37 civarında) ve R1a, R1b gibi gruplar da belirgin düzeydedir. ([Vikipedi][1])
Bu genetik veriler bize “Norveçliler tamamen ‘saf’ bir ırk” ya da “tek kökenli bir halk” gibi yorumlardan kaçınmamızı söyler. Çünkü Avrupa’nın büyük kısmı gibi, Norveç toplumu da tarih boyunca göçleri, karışımları ve kültürel etkileşimleri yaşamıştır.
Kimlik, millet ve sosyal kabullenme
Burada önemli bir nokta var: Millet olmak yalnızca “aynı genetik kökene sahip olmak”la açıklanamaz. Kimlik, toplumsal kabul, kültürel pratikler ve tarihsel süreçlerle birlikte şekillenir. Örneğin:
Norveç kamuoyunda “ırk” sözcüğü genellikle kullanılmaz; çünkü bir kolonileşme ya da köleleştirme geçmişi olmadığı için “ırksal” kategorilerin politik kullanımında farklı bir biçim vardır. ([isita-org.com][3])
Bu durum, Norveç’te “etnik Norveçli” (ethnic Norwegian) gibi kavramların zamanla ortaya çıkmasına neden olmuştur—yani “uzun süre arazide yaşayan, soy‑kök olarak eski aile kökleri olan” gibi bir nüansla “Norveçli olma” halinde. ([isita-org.com][3])
Göçmen kökenli gençlerde kimlik oluşumu üzerine yapılan çalışma, “kendimi Norveçli hissediyorum” diyenlerin oranının zamanla arttığını, fakat bazılarının başkalarının onları Norveçli olarak görmediğini hissettiğini ortaya koyuyor. Bu ise millet kavramının sosyal olarak da tanımlandığını gösteriyor. ([Taylor & Francis Online][2])
Özetle: “Norwegians” hangi millettir?
Eğer çok basit bir yanıt arıyorsak: Norveçliler, Norveç ülkesinde yaşayan, Norveç dilini konuşan, kendi kültürünü paylaşan halktır. Ancak işin içine “millet” kavramı—kimlik, köken, kabul edilme, kültür, genetik—girdiğinde tablo daha renkli ve karmaşık hale gelir. Şu şekilde özetlenebilir:
Norveçliler tarihsel olarak İskandinav ve Kuzey‑Avrupa kökenlidir; genetik veriler bu halkla yakın ilişkiyi doğrular.
Ancak bu, tüm Norveçlilerin tek bir “etnik kökene” sahip olduğu ya da homojen bir grup olduğu anlamına gelmez.
Millet tanımı, sosyal kabul ve kültürel aidiyetle şekillenir; göçmen kökenli bireylerde bu adattasyon ve kimlik bulma süreci farklıdır.
Dolayısıyla “Norwegian hangi millettir?” sorusuna verilen yanıt esnek olmalıdır: genetik, tarihsel ve kültürel faktörler birlikte düşünülmelidir.
Okuyucuya soru
Sizce “millet” kelimesi günümüzde ne kadar genetik kökene dayanmalı, ne kadar kültürel aidiyete?
Bir kişi dilini, kültürünü, sosyal çevresini değiştirirse, içinde bulunduğu millet kimliği değişir mi?
Göçmen geçmişi olan bir birey, sadece “Norveçli olmak”la yetinebilir mi yoksa “Norveçli ve başka kökenli” kimliği de taşımalı mı?
Misafir olarak ya da okur olarak bakarsanız, bu soruları düşündüğünüzde “Norveçliler hangi millettir?” gibi görünen bir sorunun aslında pek çok boyutu olduğunu göreceksiniz.
[1]: “Norwegians”
[2]: “Who wants to be Norwegian – who gets to be Norwegian? Identificational …”
[3]: “The absence of race in Norway? – Isita-org.com”