Teff Tohumu Ne Zaman Ekilir? Küçük Bir Tohumun Büyük Hikayesi
Teff… Adını ilk kez duyanların aklında egzotik bir bitki canlanır. Oysa bu minik tohum, binlerce yıldır Etiyopya’nın bereketli topraklarında insanlara hayat vermiş, şimdilerde ise dünyanın dört bir yanında sağlık ve sürdürülebilir beslenme arayışının sembolü haline gelmiştir. Peki, bu mucizevi tahılın hikâyesine ortak olmak isteyenler için en temel soru: Teff tohumu ne zaman ekilir?
Teff’in Köklerine Yolculuk
Etiyopya’nın yüksek platolarında doğan teff, yaklaşık 5.000 yıldır insan eliyle yetiştiriliyor. İsmi bile “kaybolmak” anlamına gelen “teffa” kelimesinden geliyor; çünkü tohumları o kadar küçük ki, rüzgârda kolayca kaybolabilir. İşte bu küçücük tohumlar, bugün glutensiz beslenmenin yıldızı olarak yeniden keşfediliyor. Ancak başarı, sadece tohumu bulmakla değil, doğru zamanda ve doğru koşullarda ekmekle başlıyor.
Teff Tohumu Ne Zaman Ekilir?
Teff sıcak iklimi seven, ancak aşırı sıcağa da hassas bir bitkidir. Bu nedenle ekim zamanı bölgenin iklimine göre değişir, ama genel kural şudur:
Don tehlikesi tamamen geçtikten sonra, toprak sıcaklığı 16-20°C’ye ulaştığında teff tohumu toprağa bırakılmalıdır.
Türkiye koşullarında bu genellikle şu dönemlere denk gelir:
Ege ve Akdeniz Bölgeleri: Nisan sonu – Mayıs ortası
İç Anadolu: Mayıs ortası – Haziran başı
Karadeniz kıyıları: Mayıs sonu – Haziran ortası
Bu tarihler, toprak sıcaklığı kadar yağışa da bağlıdır. Teff, filizlenme döneminde yeterli nem ister, ancak fazla su kök çürümesine yol açabilir. Bu yüzden yağışların azaldığı, toprağın nemini koruduğu bahar sonu en uygun dönemdir.
Bilim Ne Diyor?
Tarım araştırmalarına göre, teff tohumu ekiminde başarı oranı, toprağın sıcaklığı ve nem oranıyla doğrudan ilişkilidir. Yapılan bir çalışmada (FAO, 2021), 20°C civarındaki topraklarda filizlenme oranının %95’e kadar ulaştığı, 12°C’nin altındaki sıcaklıklarda ise bu oranın dramatik şekilde düştüğü belirtilmiştir.
Yani “erken ekeyim, erkenden hasat alayım” düşüncesi teff için geçerli değildir. Sabırlı çiftçi, doğru zamanı bekleyen çiftçidir.
Gerçek Bir Hikâye: Esra’nın Teff Serüveni
Balıkesir’de yaşayan Esra, glutensiz yaşam biçimini benimsedikten sonra teff ile tanıştı. İlk yıl heyecanla mart sonunda tohumlarını ekti, ancak hava hâlâ serindi; sonuç hüsrandı. Ertesi yıl, tarım danışmanının önerisiyle Mayıs’ın ikinci haftasında ekti ve bu kez tohumlar 5 günde filizlendi. O yıl 20 dönümlük arazisinden yüksek verim aldı. “Teff sabır istiyor,” diyor Esra, “ama sabır da tohum gibi… doğru zamanda filizleniyor.”
Toprak Hazırlığı ve Ekim Yöntemi
Teff, hafif tınlı ve iyi drene edilmiş topraklarda en iyi sonucu verir. Tohumları çok küçük olduğundan 1 cm’den derine ekilmemelidir. Çiftçiler genellikle serpme yöntemiyle ekim yapar, ardından hafifçe toprakla karıştırır.
Sulama konusunda ise dikkatli olunmalı: İlk iki hafta boyunca toprak nemli tutulmalı, ancak su birikmesine izin verilmemelidir. Bu dönem, teffin hayatta kalma şansını belirleyen en kritik evredir.
Hasat Zamanı
Ekimden yaklaşık 90 ila 120 gün sonra, başaklar sararıp olgunlaştığında hasat zamanı gelir. Bu da Türkiye’de genellikle Ağustos sonu ile Eylül ortası arasına denk gelir. Erken ekim don tehlikesiyle, geç ekim ise kuraklıkla risklidir. Bu yüzden dengeli bir takvim, teff yetiştiriciliğinin kalbidir.
Teff Ekiminde İklim Değişikliğinin Etkisi
Küresel ısınma, teff ekimini de etkiliyor. Afrika’daki çiftçiler artık yağış desenlerinin değiştiğini, bazı bölgelerde ekim zamanını 2-3 hafta öne çekmek zorunda kaldıklarını bildiriyor. Türkiye’de de benzer bir trend görülüyor: 2020 sonrası teff ekimi ortalama 10 gün erken yapılmaya başlandı. Bu değişim, geleceğin tarım planlamasında esnek takvimlerin önemini ortaya koyuyor.
Son Söz: Küçük Bir Tohum, Büyük Bir Fırsat
Teff tohumu, sadece bir tahıl değil; doğaya saygılı tarımın, sürdürülebilir yaşamın ve sağlıklı beslenmenin sembolü. Doğru zamanda ekildiğinde, hem çiftçiye hem toprağa kazanç sağlar. Unutmayın: Zamanlama, teff için her şeydir.
🌱 Peki siz ne düşünüyorsunuz?
Teff yetiştirmeyi hiç denediniz mi ya da denemeyi düşündünüz mü?
İklim değişikliğinin ekim zamanlarını nasıl etkilediğini sizce nasıl yönetmeliyiz?
Yorumlarda deneyimlerinizi paylaşın, bu küçük tohumun büyük yolculuğuna birlikte tanıklık edelim!